Et la francophonie nous a pris la Belgique?

TEKST

zondag 26 augustus 2012 om 20:58 uur.    |    Terug naar Proza
Dit werk werd reeds 2497 maal bekeken.

Deze column verscheen eveneens op de blog Mededelingen (zie links)

Et la francophonie nous a pris la Belgique?

Ils nous ont pris la Flandre, Waals socialisme en Belgische illusies. Van Jules Destrée tot Elio Di Rupo’, is een boek van Rik Van Cauwelaert dat kortelings verschijnt bij uitgeverij Pelckmans. (1) De ophefmakende brief die Destrée aan Albert I schreef werd vertaald door oud Vrt-medewerker Marc Van Fraechem. Ik kijk ernaar uit.

Het is dit jaar 100 jaar geleden dat de socialist Jules Destrée zijn ‘Lettre au Roi’, gericht aan Albert I publiceerde. Ik las de verkorte versie van deze brief die in 1963 werd uitgegeven in de reeks ‘Edition de la Wallonie libre’ Dit document is en blijft een icoon voor zowel de Waalse als de Vlaamse beweging en ‘Sire, il n’a pas des Belges ‘ vormt o.a een fel begeerde legitimatiebron van het Vlaams-nationalisme.

De historische context.

Tussen 1884 en 1912 is er in België bijna ononderbroken een Katholieke meerderheid aan de macht, tot 1902 met slechts één Waals minister. In deze periode kennen we de eerste taalwetten zoals o.a de wet op het Hoger Onderwijs, de wet Coremans-Lejeune die het taalgebruik bij rechtbanken regelde, de Gelijkheidswet van 1898, de wet Franck-Segers die in het vrij Katholiek Onderwijs gedeeltelijk het Nederlands invoerde. Vanaf dan richt de Vlaamse Beweging zich op de vernederlandsing van de Gentse Rijskuniversiteit.
Niet alleen de francofonie maar eveneens het Belgische episcopaat onder leiding van kardinaal Mercier waren hier sterk tegen gekant. In hun ‘Instructions collectives’ lezen we niet allen de afwijzing van het Nederlands in het middelbaar onderwijs maar ook op universitair niveau: ‘ Les Flamands qui voudraient flandriciser une université n’ont pas assez réfléchi au rôle supérieur doit prétendre une université. Si leurs revendications étaient acceuillies, la race flamande serait du coup réduite à des conditions d’inférioité’ De gelijkberechtiging van het Nederlands lokte ook op politiek vlak harde reacties uit. Zelfs ‘In Vlaanderen Vlaams’ werd kwalijk genomen.
In het parlement werd langs Waalse kant ‘ Vive la séparation administrative’ geroepen. In 1912 werd op het Waals Congres dit principe van de bestuurlijke scheiding goedgekeurd. In dit omgevingsgeluid schrijft Destrée datzelfde jaar zijn berucht pamflet: Lettre au roi sur la séparation de la Wallonie et de la Flandre.

Langs Vlaamse zijde.

Opmerkelijk is het feit dat Destrée’s pleidooi voor afscheiding langs Vlaamse zijde stevig werd bekritiseerd. Het unitaire België vormde voor hen geen hinderpaal om de Vlaamse taaleisen te realiseren. Deze bestuurlijke scheiding zagen zij als een uitvlucht van de Franstaligen om geen Nederlands te moeten leren op bestuurlijk vlak

Een Vlaamse minderheid pikte niettemin deze bestuurlijke scheiding op. In 1914 werd het weekblad ‘ De Bestuurlijke Scheiding’ opgericht. In Vlaanderen zullen de activisten deze van de Duitse bezetter in 1917 bekomen. Opmerkelijk hoe zij zich door Walinganten lieten inspireren. De wegbereider van het Vlaams-nationalisme werd alvast hier geboren en definitief gesticht door de Duitsers zoals mijn oud-professor Lode Wils stelt in zijn: Flamenpolitik en Aktivisme

La Flandre conquérante

Graag belicht ik hier even de zeven punten van dit hoofdstuk.

- Ils nous ont pris la Flandre, d’abord: lagere ambtenaren zijn agressief omdat ze enkel in het Nederlands antwoorden. L’injure, la menace, l’intimidation, la contrainte sont incessantes. Les Flamands qui veulent garder contact avec la civilisation française sont méprisés et bafoués. Le couronnement de cette entreprise …..sera l’extinction de ce dernier foyer de culture française en Flandre, l’université de Gand.

- Ils nous ont pris notre passé : alleen des jours glorieux de la Flandre met les grands noms de Breydel, Van Artevelde, Marnix en Anneessens worden onderwezen. En Il semble que le patriotisme rétrospectif des Flamands ne se plaise qu’a célébrer des massacres de Français. Als voorbeeld geeft hij de Slag der Gulden Sporen en de Boerenkrijg.

- Ils nous ont pris nos artistes: L’art wallon est ignoré omdat Roger de la Pasture onder de naam Rogier Vander Weyden door de Vlaamse geschiedenis werd ingelijfd.

- Ils nous ont pris les emplois publics: omwille van de eis van tweetaligheid.
on doit constater… la répugnance marquée que le Wallon a pour la langue flamande en il est déraisonnable d’exiger le bilinguisme de toute une série de fonctionnaires… qui ne sont pas en rapports directs..avec les populations bilingues.

- Il nous ont pris notre argent : Nous payons tribut, ainsi q’un peuple vaincu verder la Wallonie payais plus à l’Etat qu’elle n’en recevait.
Als Waal is hij misnoegd over de Waalse rijkdom die richting Vlaanderen vloeit. Tiens , transfers avant la lettre ?

- Ils nous ont pris notre sécurité : Nous ne sommes plus à l’aise vis-a-vis d’eux…..inquiets vis-à-vis de l’étranger.

- Ils nous ont pris notre liberté : Nous nous trouvons dans la situation d’un peuple vaincu et annexé, comme l’Alsace-Loraine. Nous avons des maîtres de race étrangère. Destrée haalt hier de cijfers aan van de verkiezingen van 1912 om aan te tonen dat de conservatieve katholieke regering steunt op een Vlaamse meerderheid. Tiens, anno 2012 is dit andersom.

- Ils nous ont pris notre langue: Destrée stelt dat de Vlamingen bezig zijn om zijn taal te ontfutselen. Dit gebeurt in drie fasen. Le flamand se glisse insidieusement, humblement, auprès du français. Vervolgens un beau jour il revendique la première place qu’il appelle l’égalité en tenslotte le français sans cesse anémié, diminué, proscrit, disparaît.

Tot slot.

In het kader van een absolute katholieke meerderheid viel er voor Destrée in een unitaire staat niets te rapen. Als socialist ziet hij de politieke ambities van zijn beweging beter gerealiseerd in apart bestuurd Wallonië. Zoals de stichting van de Belgische staat moet gezien worden als deels een gevolg van een militante katholieke, Franstalige actie versus het protestantse, Nederlands sprekende noorden zo is de Vlaamse beweging voor hem ook een klerikale onderneming om Vlaanderen aan de katholieke kerk te binden.

Wat opvalt bij Destrée (ook bij Mercier) is niet alleen de belasting door het haast spreekwoordelijk Frans cultureel superioriteitsgevoel maar eveneens de ronduit racistische en misprijzende ondertoon. Beiden spreken over het Vlaamse ras. En om deze te typeren schrijft Destrée: Le Flamand est lent, opiniâtre, patient et discipliné. Le Wallon est vif, incontestant et perpétuellement frondeur de l’autorité. Met een nog groter misprijzen omschrijft hij Brusselaars – het ergste ras - als les familles Beulemans et Kakebroek waar le middelmatisme heerst wat wijst op l’infériorité des métis. En zeggen dat begin dit jaar Phillipe Van Parijs van de Paviagroep een oproep deed voor een Brussels patriottisme. Voor Destrée blijft ‘l âme belge’ van Edmond Picard, een métis want zoon van een Waalse vader en Vlaamse moeder, een illusie.

Omwille van de taalvrijheid is voor een Franstalige het gebruik van zijn taal nu eenmaal een evidentie, Nederlands leren wordt gezien als een taaldwang. Vandaar le rejet de toute forme de bilinguisme.
Vandaar ook mijn titel ‘ Et la francophonie nous a pris la Belgique ?’

Tot spijt wie het benijdt.
Frank De Vos

(1)’ Ils nous ont pris la Flandre, Waals socialisme en Belgische illusies. Van Jules Destrée tot Elio Di Rupo’, Rik Van Cauwelaert. Uitgeverij Pelckmans ISBN 978902896832