De Pracht van Priemgetallen

TEKST

donderdag 31 juli 2014 om 13:25 uur.    |    Terug naar Proza
Dit werk werd reeds 2305 maal bekeken.

DE PRACHT VAN PRIEMGETALLEN, Paul Levrie en Rudie Penne
In tegenstelling tot de twee auteurs, Paul Levrie en Rudi Penne, beiden docent wiskunde aan de faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen van de UA., blijf ik een Neanderthaler wat betreft getallen. Niettemin heeft de ondeelbaarheid en de oneindigheid van priemgetallen op mij een magische aantrekkingskracht.
In het voorwoord schrijft Jean Paul Van Bendegem over de verliefdheid op priemgetallen. Het zijn niet alleen geliefden maar ook te ontsluieren, geheimzinnige minnaressen.
De aanleiding voor dit boek is een ongeval waar de twee auteurs bij het invullen van de formulieren elkaar met priemgetallen bestoken. De ironische toon is gezet. Hun blog heet niet voor niets Wiskunde is Sexy.
Priemgetallen doen hun intrede met de lezing van Cole in 1903 en de maatschappelijke nutteloosheid van de getallentheorie van Hardy. Hij gaat er zelfs prat op: ‘I have never done anything ‘useful’ ‘ Meteen neemt het boek je op sleeptouw. Men verwacht dat je spontaan gaat applaudisseren voor de Toren van Hanoi van Eduard Lucas en de elektrische zeef van Lehmers.
Met de ontbinding in factoren van een getal van 167 cijfers door Wagstaff – parbleu, er bestaan ook semi-priemgetallen- komt het staatsbelang om de hoek kijken en besef je dat ze belangrijk zijn voor de beveiliging van het internet. Er volgt een eerbetoon aan Euclides, de vader van de bewijslast en zijn impact op het wetenschappelijk denken.
We lezen hoe deze getallen als onkruid tussen de natuurlijke getallen groeien en duiken met de Zeef van Eratosthenes terug in de tijd. We leren dat het grootste priemgetal ( tot nu toe) uit 17.425.170 cijfers bestaat.
Interessante figuur is Marin Mersenne aan wie we de Mersennegetallen danken. Deze monnik onderhield een briefwisseling met zijn tijdgenoten zoals Huygens, Fermat en Galilei en was een boezemvriend van Descartes. Door zijn open en ondogmatische kijk had hij problemen met de kerk. Het klokrekenen is iets wat elke dag nog wordt gebruikt in online IBAN-calculators tot en met goochelen met kaarten.
Met monsieur Le Blanc, dekmantel voor Sophie Germain, ontdekken we dat het voor vrouwen niet eenvoudig was om met wiskundigen mee te mogen spelen. Aan haar danken we de Germainpriemgetallen, nodig voor de cryptografie of het versleutelen van boodschappen.
Op de titel van de bestseller De eenzaamheid van de priemgetallen van Paolo Giordano zijn de auteurs jaloers. Julius Ceasar gebruikte codes om te communiceren en op het Voynich-manuscript hebben cryptoanalisten hun tanden stuk gebeten.
Met een bouche bée las ik over priemtelfuncties, priemgaten, het Riemannvermoeden, priemtweelingen, Wieferichgetallen. O, hermetische poëzie!
Dit boek gaat over passionele pogingen om grote getallen te kraken. Het is een verhaal zonder happy end omdat finaal de bedoeling van priemgetallen niet kan ontsluierd worden. Ze zijn te grillig, te onvoorspelbaar.
Mijn historische ziel kon zich laven aan de vele anekdotes. Zonder deze anekdotiek en la petite histoire, was het een boek bestemd voor ingewijden. Ik blijf erbij dat ironie krachtiger is dan de ernstigste (academische) sérieux. Zo is de passage over de 44ste en 45ste kunst van de Kamasutra die beide auteurs beweren vakkundig te beheersen, ronduit hilarisch.
De hoofdstukken werden met de knipoog van een priemgetal genummerd, werden met vlotte ernst geschreven en zijn een schoolvoorbeeld van mijn ‘ernstige’ stelling.

Frank De Vos
De pracht van priemgetallen, Paul Levrie en Rudi Penne, 2014 Prometheus-Bert Bakker-Amsterdam, 194blz ISBN 978-90-351-3863-6, 17.95€